Instytut Wielkiego Księstwa Litewskiego

W 2010 roku sponsorem Instytutu WXL jest AGUS Capital Management
(Lugano, Szwajcaria).
W marcu 2010 r. została podpisana umowa o współpracy między Instytutem
Wielkiego Księstwa Litewskiego i zarejestrowaną w Lugano spółką „AGUS
Capital management”, którą reprezentował dyrektor Gintautas Bertašius,
pełniący również funkcje Konsula Honorowego Republiki Litewskiej w kantonie
Ticino. Główną intencją tego dokumentu jest realizacja projektu badawczego
dotyczącego więzi historycznych między Wielkim Księstwem Litewskim i
regionem Ticino.
Dzieje współpracy litewsko-szwajcarskiej nie są mizerne, jak to na pierwszy
rzut oka mogłoby wyglądać. Najemcy ze Szwajcarii walczyli w bitwie pod
Grunwaldem (niestety, po obu stronach), zaś pierwsze oficjalne w historii WKL
delegacje udawały się akurat w kierunku tych ziem, a mianowicie do Konstancji
i Bazylei. W XVI i XVII wiekach Litwini często odwiedzali Uniwersytet
Bazylejski, jak również ośrodki intelektualne w Genewie i Ziurychu, a tym
czasem również Szwajcarzy przybywali na ziemie Wielkiego Księstwa, by
projektować i uzdabiać dwory magnackie oraz kościoły. Nawet w XVIII stuleciu
te stosunki nie zostały przerwane, bowiem Szwajcarzy wspierali protestantów
litewskich; co więcej – odbywała się emigracja na Litwę cukierników, a
szczególnie specjalistów od wyrobów czekoladowych. Raz jeszcze te kontakty
odnowiły się w pierwszej połowie XX w., gdy w Lozannie zostało założone
Centrum Informacyjne odradzającego się Państwa Litewskiego; z kolei na
założonym w Kownie Uniwersytecie Litewskim pracowało aż 5 profesorów ze
Szwajcarii.
W kontekście historii współpracy między Swajcarią i Wielkim Księstwem
Litewskim wyróżnia się kanton Lugano. Jego mieszkańcami są Włosi, którzy
wyróżniali się w Europie szczególnymi talentami. Architekci i plastycy tej
prowincji stali się autorami i projektowali wnętrza wielu świątyń i budowli
reprezentacyjnych na Starym Kontynencie. WKL nie stanowiło tu wyjątku.
Zarówno monarcha, jak i znane rody litewskie – Radziwiłłowie, Pacowie,
Sapiehowie i in. najmowali w ciągu trzech stuleci do pracy twórców z Ticino.
Takim więc sposobem powstawały wielkie dzieła architektury. Do najbardziej
udanych należy zaliczyć kościół w Nieświżu (druga świątynia barokowa w
kontekście światowym po Il Gesu w Rzymie) i kaplicę św. Kazimierza w
Katedrze Wileńskiej, gdzie znajdujemy marmur przywieziony z odległego o
tysiące kilometrów kraju.
Tak więc główny cel nowego projektu naukowego wiąże się przede wszystkim z
ustaleniem wkładu twórców z kantonu Ticino w rozwój kultury Wielkiego
Księstwa Litewskiego, jak również przypomnieniem najbardziej wspianiałych
zabytków kultury i sztuki Litwy. Z tego powodu planujemy wydanie kilku
bogato ilustrowanych publikacji, oraz zorganizowanie cyklu wykładów
otwartych i seminariów zarówno w Litwie, jak i regionie Ticino.