У 2010 годзе спонсарам Інстытута ВКЛ з’яўляецца AGUS Capital Management
(Лугана, Швейцарыя).
У сакавіку 2010 г. была падпісана дамова аб супрацоўніцтве паміж
Інстытутам ВКЛ і AGUS Capital managment, зарэгістраванай у Лугана, якую
прадстаўляе п. Гінтаўтас Бэрташюс – ганаровы консул Літвы ў Тыціно. Мэта
праекту – даследаванне гістарычных сувязей паміж Вялікім Княствам
Літоўскім і кантонам Тыціно.
Падзеі літоўска-швейцарскага супрацоўніцтва не з’яўляюцца мізэрнымі, як
гэта магло б здацца на першы погляд. Наёмнікі з Швейцарыі змагаліся ў
бітве пры Грунвальдзе (безумоўна, па абодва бакі), зрэшты і першыя ў
гісторыі ВКЛ афіцыйныя дэлегацыі накіроўваліся акурат у кірунку тых
земляў, а менавіта ў Канстанц і Базэль. У XVI i XVII стагоддзях Ліцьвіны
часта наведвалі Базэльскі універсітэт, як і інтэлектуальныя асяродкі ў
Жэневе і Цюрыху, а ў той жа час швейцарцы прыбывалі на землі Вялікага
княства, каб праектаваць і будаваць магнацкія палацы і касцёлы. Нават у
XVIII стагоддзі гэтыя стасункі не перапыніліся, бо швейцарцы
падтрымлівалі літоўскіх пратэстантаў; больш таго – адбываецца эміграцыя
ў Літву кандытараў, а перад усім спецыялістаў па вытворчасці шакаладных
вырабаў. Яшчэ раз тыя кантакты былі адноўлены ў першай палове ХХ
стагоддзя, калі ў Лазане быў ўтвораны Інфармацыйны Цэнтр
адраджаючайся Літоўскай дзяржавы; у сваю чаргу ў заснаваным у Коўне
Літоўскім універсітэце працавала аж 5 прафесараў са Швейцарыі.
У кантэксце гісторыі супрацоўніцтва паміж Швейцарыяй і Вялікім княствам
Літоўскім вылучаецца кантон Лугана. Яго жыхары – італьянцы, якія
вылучаліся ў Еўропе рознымі талентамі. Архітэктары і скульптары гэтай
правінцыі з’яўляюцца аўтарамі і праектырпоўшчыкамі інтэр’ераў мноства
святыняў і рэпрэзентатыўных будоўляў на Старым Кантыненце. ВКЛ не
было тут выняткам. Як кароль, так і знаныя літоўскія магнацкія роды –
Радзівілы, Пацы, Сапегі і іншыя, наймалі на працягу трох стагоддзяў на
працу творцаў з Тыціно. Так з’явіліся вялікія творы архітэктуры. Да
найболей удалых варта залічыць касцёл у Нясвіжы (другі барочны храм у
свеце пасля Il Gesu ў Рыме) i капліца св. Казіміра ў Віленскай катэдры, дзе
знаходзім мармур прывезены з аддаленага за тысячы кіламетраў краю.
Таму галоўная мэта новага навуковага праекту – устанаўленне ўнёску
творцаў з Тыціно ў развіццё культуры Вялікага княства Літоўскага, але
таксама і прыгадванне найбольш пекных забыткаў культуры і мастацтва
Літвы. З гэтай нагоды плануем выданне некалькіх багата ілюстраваных
публікацый, а таксама арганізацыю цыклу публічных заняткаў і семінараў,
як у Літве, так і ў рэгіёне Тыціно.
